Het verraad van Anne Frank

Zondag 9 april 1944

Een niet onbelangrijke gebeurtenis in de tijd dat de acht onderduikers aan de Prinsengracht 263 verbleven is een inbraak in de lente van 1944. Het was niet de eerste en niet de laatste keer, maar deze keer was wel 'enger' voor de bewoners die lange tijd voetstappen hoorden in de vertrekken in het voorhuis. Op een gegeven moment werd er gerammeld aan de boekenkast die toegang verschafte tot het achterhuis, maar deze ging niet open.

Anne schreef erover in haar dagboek: 'In die nacht wist ik eigenlijk dat ik sterven moest, ik wachtte op de politie, ik was bereid, bereid zoals de soldaten op het slagveld. Ik wou me graag opofferen voor het vaderland, maar nu, nu ik weer gered ben, nu is mijn eerste wens na de oorlog, maak me Nederlander!' De opbrengst zou voor de inbrekers beperkt kunnen blijven tot een muntmeter, een rekenmachine, een schrijfmachine en wat kasgeld, maar er werd niets vermist, de daders moeten zijn gestoord bij hun poging wat mee te nemen.

Niet de inbrekers rammelden aan de boekenkast

Het rammelen aan de boekenkast en de daadwerkelijke inbraak blijken twee incidenten te zijn geweest op dezelfde avond. De inbraak werd gepleegd rond half tien, het rammelen aan de boekenkast ongeveer een uur later. Politie-agent Den Boef rapporteert in zijn verslag van zijn dienst dat hij om kwart voor elf 's avonds een onderzoek heeft ingesteld naar een inbraak aan de Prinsengracht 263. Nachtwaker Slegers had hem ingelicht en gevraagd samen een kijkje te nemen.
Uit de voordeur was het onderste paneel vernield waardoor inbrekers zich hoogstwaarschijnlijk toegang hebben weten te verschaffen tot het pand. Of er iets ontvreemd was was voor Slegers en Den Boef lastig vast te stellen. Slegers zou die avond een paar keer langslopen.

Wat niet in het rapport staat, en op zich is dat niet zo gek, is dat beide heren aan de boekenkast hebben gezeten, dat is geconstateerd door de onderduikers die doodsbang waren dat ze zouden worden ontdekt. Vandaar ook dat Anne schreef dat ze dacht dat het haar laatste avond was.
Hoogstwaarschijnlijk waren de daders nog binnen toen de twee naar binnen gingen om poolshoogte te nemen, want vast kwam te staan dat zij via de tuin waren gevlucht. Den Boef was een NSB'er die niets liever had gewild dan toetreden tot de Waffen-SS waarvoor hij werd afgekeurd. Hij was gehaat bij vriend en vijand en stond bekend als onbetrouwbaar. Zijn verklaring na de oorlog dat hij nimmer aan razzia's had deelgenomen stond in schril contrast tot het beeld dat er van hem werd geschetst: 'een vurige nsb'er'.

De draaiende boekenkast

Dat Slegers degene was die aan de boekenkast heeft gezeten en dat Den Boef daarbij aanwezig was leidt geen twijfel, de tijdstippen komen overheen dat Den Boef zijn rapport schreef en Anne haar dagboek bijwerkte. Anne had gehoord dat er iets viel waarna de twee verdwenen. Slegers had nog wel een briefje achtergelaten waarop stond wat hij had geconstateerd.
De informatie over de boekenkast moet bewust of onbewust bij iemand terecht zijn gekomen die later de SD belde en verraadde dat er onderduikers zaten in het achterhuis. Enkele theorieën omtrent het verraad zijn gebaseerd op deze avond.

---