Het verraad van Anne Frank

Authentiek of niet?

Was er één dagboek, meerdere of mist er ergens iets?

Dat het dagboek van Anne Frank niet bestaat is een feit. Zij begon op haar dertiende verjaardag (1942) in haar dagboek te schrijven dat zij die dag had gekregen. Precies een half jaar later was het vol maar zoals we weten schreef Anne veel meer. Daarvoor had zij papier nodig, papier dat Miep Gies haar bracht (onder andere schriftjes), maar ook meerdere dagboeken.
Een gedeelte van het uiteindelijk gepubliceerde dagboek is samengesteld uit losse blaadjes, schriftjes en een kasboek dat aantekeningen bevatte want er mist een dagboek, dat van 1943, terwijl dat jaar wel veel beschrijvingen bevat in de gepubliceerde versie.
Miep Gies schreef op haar website als antwoord op de vraag of ze wist dat Anne een dagboek bijhield: "Ja, want ze vroeg steeds om papier".

Twee versies, waarom? Of nog meer exemplaren?
Otto Frank kreeg de dagboeken van Miep Gies toen hij terugkwam in Amsterdam na te zijn bevrijd door de Russen, hij schrok van sommige bewoordingen die Anne gebruikte, maar bovenal van wat zij over haar moeder schreef. Ook stonden er seksueel getinte zinsneden in, zo beschreef Anne uitgebreid hoe een vagina eruit ziet.
Otto kuiste de dagboeken maar later werden de passages alsnog opgenomen in herdrukken.

Anne schreef versie-A, toen zij het idee kreeg om het boek ooit te (laten) publiceren herschreef zij alles, dat wordt versie-B genoemd. Daarbij ging een deel van versie-A verloren en voordat ze versie-B af had werd zij opgepakt. Conclusie: versie-C is wat er overbleef nadat delen van versie-A en versie-B in elkaar waren geschoven.
En hierbij moet dan ook nog opgemerkt worden dat Otto vijf blaadjes achterhield die hij absoluut niet wilde opnemen in versie-C die uitgegeven zou worden. Later werden die dus alsnog toegevoegd.

Een derde versie, toch?
Anne schreef alles dubbel op, ze was aanvankelijk begonnen als persoon die een denkbeeldige vriendin had maar al snel vond zij dat haar dagboek later gepubliceerd moest worden waarop zij alles over- en soms herschreeef. Zo kon het ook dat er later iets door Anne is bijgeschreven in een eerdere periode.

Otto Frank liet het dagboek redigeren, daar kwam ook weer een andere versie uit voort
Dit klopt ten dele, inderdaad vroeg Otto aan een vriend (Ab Cauvern) die drama-schrijver was bij de VARA, de teksten te herschrijven. Echter, hij maakte slechts wat aantekeningen en verbeterde de interpunctie en schrijffouten. Otto las de versies en de aantekeningen van Ab voor aan zijn secretaresse om er een definitieve versie (versie-C) van te maken. Daar ontbraken dus nog altijd de vijf blaadjes aan maar er was nog iets bijzonders.
Anne schreef niet alleen haar dagboek, ze was ook met andere boekjes bezig, daar stonden soms ook belevenissen in, delen daarvan zijn door Otto meegenomen in versie-C, dat was niet Anne's bedoeling, maar hierover straks meer.

Naast Ab waren er nog drie experts die het dagboek lazen voor het werd uitgegeven
De historica Annie Romein-Verschoor las het dagboek en schreef er het voorwoord in. Zij stelde dat Anne erg openhartig was geweest. Een derde bekende van Otto die het dagboek las was Professor Baschwitz, een jeugdvriend van Otto waarmee hij in Frankfurt op school had gezeten.
Ook hij stelde dat er tussen de uiteindelijke uitgave en wat hij gelezen had weinig verschil zat. De derde 'expert' was de man van Annie Romein-Verschoor die het voorwoord had geschreven, Jan Romein was journalist bij Het Parool en had het dagboek gelezen. Hij schreef in een artikel dat het RIOD ongetwijfeld veel dagboeken had ontvangen die in de oorlog waren geschreven, maar dat er hoogstwaarschijnlijk geeneen zo indringend, slim en menselijk kon zijn als dat van Anne Frank.

De Duitse, Amerikaanse en Nederlandse versies verschillen nogal van elkaar
Ook dit klopt niet helemaal, als je meerdere versies hebt kan het gebeuren dat een vertaling net even een detail anders uitlegt. Later werd dit aangepast, je mag een vroege uitgave niet blijvend als bewijs zien dat er gerommeld is met het dagboek.
Later verscheen er een wetenschappelijke editie waarin alle originele teksten waren opgenomen.

Cauvern was de enige die meldde dat enkele passages weg waren gelaten omdat die seksueel getint waren of over Edith, de moeder van Anne.

Later duiken er ineens meer vellen op, hoe kan dat?
Otto Frank hield een paar pagina's achter en veranderde de tekst hier en daar om zijn vrouw in bescherming te nemen. Deze vijf pagina's doken op toen een voormalig medewerker van het Anne Frank Huis beweerde ze te hebben bewaard op verzoek van Otto Frank toen die op zijn sterfbed lag. Hij verkocht ze voor veel geld (zeven ton meen ik) aan de Nederlandse Staat die ook al eigenaar was van de originele dagboeken omdat Otto Frank ze aan de Staat der Nederlanden had nagelaten.
Of deze medewerker ze gestolen heeft of inderdaad in bewaring had gekregen van Otto Frank zullen we nooit met zekerheid weten.

Otto Frank wilde niet dat de pagina's gepubliceerd zouden worden zolang hij of zijn tweede vrouw Fritzi in leven zouden zijn. Op de bladen heeft Anne begrip voor de bitterheid van haar moeder omdat, volgens Anne, Otto zijn eerste liefde nooit helemaal kon vergeten. Zijn huwelijk ging toen niet door omdat de ouders van het meisje zijn familie te arm vonden. De Staat heeft de pagina's aangekocht. Ik kan mij voorstellen dat er nog meer pagina's boven water zullen komen.
In 1998 doken de vijf blaadjes op, na het overlijden van de tweede vrouw van Otto.

Klik op onderstaande balk om de zeer interessante website van Miep Gies te bekijken.
Er is een ballpoint gebruikt, maar die bestond toch nog niet in de oorlog?
Dit is terug te voeren tot een aantal aantekeningen op losse blaadjes die een medewerker van een Duits onderzoeksinstituut in het dossier had laten zitten toen de Duitsers onderzoek deden naar de echtheid. Het handschrift van deze medewerker en dat op de blaadjes bleken inderdaad overeen te stemmen, helaas wordt dit verhaal vaak aangegerepen om te beweren dat het dagboek vals is.

In 2023 (6 februari) heeft er 's avonds enkele minuten de tekst 'Ann Frank, de uitvinder van de balpen' op het Anne Frank Huis geprojecteerd gestaan. Hiervan zijn beelden gemaakt en vertoond op een besloten gedeelte van een Amerikaanse telegramgroep.
De daders willen hiermee de mythe dat het dagboek niet door Anne is geschreven nieuw leven inblazen. De Anne Frank Stichting heeft aangifte gedaan omdat de daad als een uiting van anti-semitisme wordt gezien.

Klopt het handschrift van Anne en waren het papier en de inkt wel uit die tijd?
Hier kan ik kort over zijn, meerdere onderzoeken in Nederland en Duitsland hebben aangetoond dat het gebruikte papiersoort in alle gevallen dateert van voor 1950, evenals de inkt. Wat ook niet onbelangrijk is, is dat het handschrift consequent is, dus ook alle aan Anne toegeschreven aangebrachte aantekeningen zijn door Anne aangebracht.

De bewoordingen zijn niet die van een jong meisje
Anne was bijzonder, in alles wat je over haar leest en hoort was zij haar leeftijd ver vooruit. Veel van de feiten in het boek zijn controleerbaar en kunnen niet anders dan kloppen. Maar temeer, waarom zou het boek op bepaalde plaatsen te geromantiseerd zijn? Feit blijft dat acht onschuldigen werden verraden, opgepakt, getransporteerd en zeven daarvan vermoord.
Dat is de hoofdkern, Anne staat model voor de meer dan honderdduizend Joden die door de nazi's werden opgepakt en vermoord. Interpretaties over de echtheid van haar dagboek doen er niet veel toe omdat ontkenners nooit overtuigd zullen raken.

Isa Baschwitz
Een jeugdvriendin van Anne en Margot Frank vertelde na de oorlog dat Anne te kort op school had gezeten om zo foutloos Nederlands te kunnen schrijven, zij stelde dat Margot dat wel kon en volgens haar ook het dagboek geschreven moet hebben. Margot hield ook een dagboek bij, dat is nooit teruggevonden, van Anne zijn er meerdere boekjes en blaadjes gevonden.
Kan het zijn dat het boek van Margot er tussen zat of dat Margot veel meer geschreven heeft dan Anne? Ik betwijfel het, dat het boek van Annes' hand is ben ik wel van overtuigd, Margots' boek is zoekgeraakt.

'Argumenten' waarom het dagboek niet echt kan zijn

Er is veel informatie op het Internet te vinden die de echtheid ontkennen, soms lijken de daar aangevoerde feiten realistisch, maar zijn het niet. Fantasten kunnen de mooiste verhalen schrijven, met feiten wordt dat nimmer ondersteund. Zowel Otto Frank als de Anne Frank Stichting trokken regelmatig ten strijde tegen mensen en instanties die de dagboeken niet als echt erkenden.

Dezelfde mensen ontkennen ook dikwijls de holocaust, dat is in veel landen verboden. Niet vaak wordt een mening verboden, er is immers vrijheid van meningsuiting, maar die vrijheid mag je je alleen aanmeten als je daarmee niet de vrijheid van een ander inperkt. Je beledigt nabestaanden en overlevenden van de kampen door te beweren dat er geen Jodenvervolging heeft plaatsgevonden. In het verlengde hiervan wordt het ontkennen van het dagboek van Anne gezien.
Uiteraard zal er altijd een rechter aan te pas moeten komen om te oordelen of er sprake is van een misdrijf. In de Verenigde Staten is dat bijna onmogelijk vanwege een amendement in de Amerikaanse grondwet: 'freedom of speech', waar meer waarde aan wordt gehecht dan aan de waarheid.
Websites aanpakken is al helemaal geen doen omdat na een veroordeling de website elders opduikt. Ook worden veel anti-semitische websites gehost in de Verenigde Staten, ook weer, vanwege de verregaande vrijheid van meningsuiting daar. Ook zijn velen van mening dat het procederen de makers van dergeljke websites alleen maar meer pucliciteit oplevert.

Document van de Anne Frank Stichting
De AFS publiceerde in 2007 een stuk over de ontkenning van de authenticiteit van het dagboek, dat kun je hier downloaden in PDF vorm (200 Kb):
Tien vragen over de authenticiteit van het dagboek van Anne Frank

Mirjam Pressler

Zij speelt een belangrijke rol, toch is het gek dat ze in Nederland nauwelijks bekendheid geniet en als je informatie over haar wilt hebben zul je het Duits redelijk moeten beheersen want in het Nederlands kom je niet veel verder. Waarom is zij dan toch zo belangrijk?
Mirjam Pressler is Duitse en de beste kinderboekenschrijfster van Duitsland. Ook is zij vertaalster uit het Engels, Hebreeuws en Nederlands. In 1993 stelt Mirjam een nieuwe versie samen van de dagboeken van Anne. Zoals ik al memoreerde waren er al drie versies.

Hou in gedachten
In versie-C zijn dus delen van andere boeken van Anne meegenomen, delen van versie-A en versie-B en de redactie door vriend Ab. Otto liet vijf blaadjes weg en of er meer is weggelaten en bij het uittypen door Otto is aangepast weten we niet zeker.
Otto Frank bagateliseerde de aanpassingen door te stellen: "Op enkele gedeelten na, die van weinig waarde voor de lezer zijn, is de oorspronkelijke tekst afgedrukt." Dat is, zo kwam vast te staan, iets bezijden de waarheid. Op basis van wetenschappelijk onderzoek werd er in 1986 een versie-D geschreven die niet door Otto werd geautoriseerd. Toen Mirjam Pressler in 1993 (dus na de dood van Otto) een nieuwe versie ging schrijven die uiteindelijk ook werd aangenomen als de meest waarschijnlijke juiste versie (wat dus niet klopt) baseerde zij zich op versie-C.
Ondanks, en nu betrek ik het essay van Laureen Nussbaum erbij, Mirjam wist dat de op dat moment voor handen zijnde kritische versie realistischer was dan het verhaal van Otto in versie-C. Hiermee deed zij jarenlang onderzoek in feite teniet en stelde Pressler een versie-E samen die op punten niet klopt met versie-D.

Laureen ontrafelde de verschillende schrijfstijlen van Anne, zij verklaart het verschil daartussen doordat Anne veel las. In een tijdsbestek van een jaar ontwikkelde Anne zich volgens Laureen van een dagboekkrabbelaarster tot een volwassen schrijfster. Onder andere uit het door Anne weglaten van bepaalde strofen is volgens Laureen Nussbaum goed af te leiden dat Anne in zeer korte tijd volwassener was geworden.
In 2001 werd versie-D (de wetenschappelijke versie) herschreven waarbij nu dus ook de blaadjes meegenomen konden worden die na de dood van Otto Frank boven water waren gekomen. Op enkele andere punten werden er eveneens aanpassingen doorgevoerd, noem het voortschrijdend inzicht. Maar er waren in de eerste wetenschappeijke versie (versie-D, 1986) gedeelten weggelaten omdat de familie Frank daarop aandrong. Dit moet dus door de tweede vrouw van Otto zijn gedaan omdat Otto in 1986 immers zal zes jaar was overleden.
In feite is dit versie-F omdat we de geromantiseerde versie van Pressler al versie-E hebben genoemd.

2001, beste versie

Een van de misschien wel opmerkelijkste nieuwste openbaringen was dat de verhouding tussen Otto en Edith Frank niet goed was, weliswaar hield zij onvoorwaardelijk van hem maar Otto zou nooit over zijn jeugdliefde heen zijn gekomen waarmee hij had willen trouwen. Anne heeft hierover gesproken met haar vader en er ook aantekeningen over gemaakt. Die kwamen dus pas in 2001 naar buiten.
En toch, ook deze versie-F behoefde een aanpassing, we hernoemen de versie nu niet meer omdat het nu slechts om een herziene druk gaat waarmee we kunnen stellen dat de negenentwintigste, herziene druk uit 2003 de definitieve versie is, laten we deze versie-F2 noemen.

Nog niet compleet
Goed, we hebben nu zes versies, de zesde is na de herdruk de meest complete, maar toch ontbreekt hier de volledige dagboekaantekening van 6 mei 1944 omdat hier 'op verzoek van betrokkenen 24 woorden zijn geschrapt.' Aan de ene kant kun je stellen dat het triviaal zal zijn geweest voor de lezer, waarschijnlijk iets zeer persoonlijks, maar aan de andere kant, waarom iets achterhouden terwijl alles nu wel zo'n beetje bekend is?
Er zal dus zeker een moment komen waarop we aan versie-G toe zijn. Vooralsnog zijn er twee versies die verkocht worden maar die helaas flink van elkaar verschillen. De wetenschappelijke versie-F2 en versie-E van Mirjam Pressler.

Nussbaum zet ons verder aan het denken als zij stelt dat ook de laatste versie (versie-F2) voorbij gaat aan datering op basis van schrijfstijl. Wellicht komt het er ooit nog eens van. Een ander hoofdstuk dat verschenen is van de hand van Anne Frank is een boek dat handelt over de band tussen haar ouders.

Achtergrond van Laureen

Graag wil ik nog verwijzen naar Laureen Nussbaum die een nuttige bijdrage leverde aan de pogingen om al het materiaal dat de basis vormt van het uiteindelijke dagboek van Anne Frank te rankschikken op basis van schrijftsijl en niet alleen op basis van 'mogelijke' data. Nussbaum is emeritus hoogleraar literatuurwetenschap in de VS.

Laureen Nussbaum heet eigenlijk Hannelore Klein en trouwde in 1947 met Rudi Nussbaum. Rudi en Hansi kregen drie kinderen, allen emigreerden in 1957 naar de Verenigde Staten waar zij haar voornaam veranderde in 'Laureen'. Rudi moest in tegenstelling tot Laureen wel onderduiken op het eind van de oorlog. Tijdens een vakantie aan Amsterdam overleed Rudi. Laureen woont nog steeds in Oregon.

In 1986 blijkt uit forensisch onderzoek dat het dagboek authentiek is en dat de gebruikte inkt en het papier ten tijde van het schrijven verkrijgbaar was. Eenzelfde onderzoek vond plaats in Duitsland, daar werd op 23 maart 1990 door een rechtbank vastgesteld dat het dagboek echt is.

Meyer Levin

Deze man werd de vertrouwensman en vertegenwoordiger van Otto Frank in de Verenigde Staten. Hij zou ook een toneelbewerking op laten voeren maar werd hiervoor door Otto gepasseerd. Meyer wordt door sommigen gezien als een van de twee schrijvers van het dagboek, volgens deze ontkenners van Anne Frank als schrijfster is Otto de andere schrijver.
...lees hier meer over Meyer Levin...

Robert Faurisson

De behoefte om ontkenners van de identiteit van de schrijver van het dagboek in twijfel te trekken onder het voetlicht te brengen ontbreekt bij mij, maar aan één naam ontkom je niet: Robert Faurisson.
Faurisson is een Fransman maar is in Engeland geboren, volgens mij ben je dan Engelsman, maar er is meer aan de hand met deze man. Hij was hoogleraar in de letterkunde aan de Universiteit van Lyon waaruit hij in 1991 werd ontheven omdat hij de holocaust ontkende. Gaskamers zouden volgens hem nooit hebben bestaan en van een systematische uitmoording van het Joodse volk was al helemaal geen sprake.
Faurisson werd hét gezicht van de holocaust-ontkenners, zijn boeken en andere publicaties vonden altijd gretig aftrek bij neo-nazi's. Hij ontkent anti-semiet te zijn, maar zijn uitspraken zijn dat wel. Het kwaakt als een end, ziet eruit als een eend, dan is het een eend. Zijn manouvres bewegen zich telkens op het randje van het toelaatbare, zelf noemt hij zijn kruistocht tegen de shoa waarheidsvinding.

Moet je mensen als Faurisson blijven vervolgen?
Op andere gedachten zul je hen niet kunnen brengen en een rechtszaak brengt publiciteit met zich mee die de aandacht vestigt op het gedachtengoed van mensen als Faurisson. Direct na de oorlog was er geen oog voor de Joden, de getroffen landen waren vooral bezig met economisch herstel en met naar hun bezittingen op zoek zijnde Joden had men geen zin.
Er waren zelfs geluiden die het maar vervelend en storend vonden dat de Joden klaagden, men had toch allemaal geleden tijdens de bezetting? Dat 5,5 miljoen Joden (zie OORLOGSSLACHTOFFERS) niet terugkeerden werd eerder gebagatelliseerd dan betreurd.

Rassinier was een links verzetsman die als eerste vraagtekens plaatste bij de holocaust, deze Fransman publiceerde in 1964 een boek waarin hij zelfs de gaskamers ontkende. Veel van zijn publicaties werden later graag door ultra-rechts gekopieerd. Hij en Faurisson blijven jaar in jaar uit de publiciteit zoeken of krijgen, de rechtszaken deren hen niet.
In Nederland, Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland en België is het ontkennen van de holocaust verboden, tegenstanders van dit verbod wijzen op de vrijheid van meningsuiting. Ik ben van mening dat iedere mening gebaseerd moet zijn op feiten en niet op fictie. Strafbaarstelling en vervolging lijken mij juist het enige middel om verspreding van het gedachtengoed als die van Faurisson in te perken. Tegenstanders van een verbod wijze op de aanzuigende werking, daarbij vergeten zij dat de ontkenning van de holocaust veel meer sympahtisanten aan zal trekken, vooral onder kanslozen in de maatschappij die zich graag verzamelen rondom een thema.
Als dat thema bij voorbaat al strafbaar is kiest men, lijkt mij, liever voor een ander onderwerp.

In 1989 werd Faurisson door drie onbekenden op straat in elkaar geslagen, deze 'aanslag' werd toegeschreven aan een Joodse organisatie, maar dat is allerminst bewezen. In 2006 werd Faurisson veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf van 3 maanden en een boete na het ontkenning van de holocaust.
Paul Rassinier overleed in 1967, Faurisson op 21 oktober 2018.

Het dagboek van Anne Frank is volgens sommigen een mythe, er zouden bewijzen te over zijn. Robert Faurisson verklaarde veel onregelmatigheden in het dagboek ye hebben gevonden. Zo zou men stil moeten zijn gedurende de dag en tegelijkertijd werd er veel lawaai gemaakt, zoals op een vast tijdstip naar het toilet gaan en stofzuigen. Ook de draaiende kastdeur vond Faurisson een bewijs dat Anne haar dagboek niet geschreven kon hebben, immers, die kastdeur was een wezenlijke verandering in het huis en Anne had juist geschreven dat alles zoveel mogelijk onveranderd moest blijven. Dat er voldoende eten in het huis was noemt Faurisson onlogisch, aangezien het hongerwinter was.
Veel van zijn bevindingen baseert Faurisson op gesprekken die hij voerde met Otto Frank die op een gegeven moment niet meer met hem wilde praten nadat hem gebleken was dat Faurisson de woorden van Frank naar eigen believen interpeteerde. Dit feit op zich greep Faurisson aan om te stellen dat zelfs de tweede vrouw van Otto Frank twijfelde aan de echtheid van het dagboek. Iets wat ik niet geloof en wat ook nimmer door een ander dan Faurisson is beweerd, laat staan bevestigd.

---